نگراني‌هاي دوران بارداري

زنان در آغاز بارداري با دو مساله عمده «نگران‌کننده» و «هيجان‌انگيز» روبه‌رو مي‌شوند که اگر به وسيله پزشک و يا متخصص تغذيه و عوامل بهداشتي تشريح، تفهيم و راهنمايي نشوند، واقعا مي‌تواند مساله‌ساز باشد و بر حالت جسمي و رواني زنان تاثير منفي بگذارد.
مادر در آغاز بارداري، در بدن خود يک رشته تغييرات فيزيولوژيکي مشاهده مي‌کند. به علت بزرگ شدن سينه‌ها، رشد جفت و جنين، مايع آمنيوتيک و.... بر وزن او اضافه مي‌شود و تغييراتي در حالت خاص زنانگي و کاهش ميل و اشتها به غذا به وجود مي‌آيد. در نتيجه نگران به هم خوردن تناسب اندام، لطافت پوست و زيبايي و بحران سلامتي خود در آينده مي‌شود.

عوامل هيجان‌انگيز
 

مادر مي‌داند بايد از يک مهمان بسيار ريز که در ابتدا با چشم غيرمسلح ديده نمي‌شود، پذيرايي نمايد. در مدت حدود 9 ماه مسوول است کليه مواد مغذي براي رشد و تکامل اين مهمانان ريز را از ذخيره بدني و يا از غذاي دريافتي خود تامين نمايد، به طوري که پس از حدود 9 ماه نوزادي حدودا به وزن 3 تا 5/3 کيلوگرم سالم به دنيا بياورد و پس از تولد نوزاد و نيز ماه‌ها با دادن شير خود به رشد و تکامل و سلامت او کمک نمايد تا از وجود يک کودک سالم لذت ببرد.
در واقع رشد و تکامل طبيعي و سلامت جنين و نوزاد با نحوه صحيح تغذيه مادر در دوران قبل و حين بارداري و نيز پس از تولد، با تغذيه صحيح بعدي کودک ارتباط مستقيم دارد. به عبارت ديگر چنانچه مادر با سوء تغذيه وارد دوران بارداري شود و از يک رژيم غذايي مناسب و کافي که هم ذخيره بدن مادر و هم تغذيه جفت و جنين در حال رشد را تامين مي‌کند، استفاده نکند، اثر نامطلوب در فرآيند رشد ياخته‌اي و تشکيل و تمايز اعضاي اوليه جنين و رشد جفت باقي مي‌گذارد که ممکن است پيامد آن حتي در تغذيه بعدي هم جبران‌پذير نباشد.

اثر سوءتغذيه مادر بر رشد جفت
 

جفت که وظيفه تباديل اکسيژن و انتقال مواد غذايي را از مادر به جنين به عهده دارد در هفته‌هاي اول بارداري تشکيل و به تدريج رشد مي‌کند. بالاخره به يک شبکه پيچيده بافت و عروق مبدل مي‌شود و از آنجايي که رشد طبيعي جفت به تغذيه صحيح و کافي مادر بستگي دارد، هر آينه مواد غذايي کافي از مادر به جفت نرسد، رشد طبيعي آن مختل شده و تبادل مواد غذايي و اکسيژن از مادر به جنين دستخوش اختلال مي‌شود. در نتيجه روي رشد وزن جنين اثر نامطلوب مي‌گذارد و در موارد شديدتر ممکن است به سقط يا زايمان زودرس نيز منتهي مي‌گردد.

اثر سوءتغذيه مادر بر جنين
 

يکي از مراحل بحراني حساس و سرنوشت‌ساز دوران بارداري زماني است که فرآيند رشد ياخته‌اي به منظور شکل‌گيري اعضاي بدن جنين آغاز مي‌شود. در اين زمان افزايش تعداد و اندازه بافت ابتدايي، آغاز و تا مرحله رسيدگي با تکوين ادامه مي‌يابد و بالاخره دوره‌اي فرا مي‌رسد که در طي آن تکوين عضو کامل مي‌گردد و سپس رشد بافت متوقف مي‌شود. طول زمان هر فرآيند و حداکثر دوره تقسيم و تکثيرياخته‌اي در قسمت‌هاي مختلف بدن متفاوت است و هر يک از اعضاي جنين براي رشد و تکامل خود يک زمان بحراني محدودي را طي مي‌کند و حداکثر افزايش تعداد ياخته‌ها ‌بايد در اين زمان محدود انجام شود. مثلا بيشتر تکامل مغز در دوران جنيني و هر 5 تا 6 ماه پس از تولد صورت مي‌گيرد. هر عامل محيطي در اين محدوده زماني باعث توقف و يا اختلال مراحل رشد شود، سبب اختلال دايم در عضو جنين مي‌شود. چنانچه در اين مراحل حساس مادر نيز گرفتار سوء تغذيه باشد، ممکن است تکامل مغز جنين با مشکل بزرگي روبه‌رو شود، به طوري که حتي با تغذيه صحيح بعدي هم اصلاح‌پذير باشد بنابراين جبران با اصلاح وقفه رشد تنها زماني امکان‌پذير است که اختلال در مرحله افزايش اندازه ياخته‌اي (هيپرتروفيک) پيش آمده باشد ولي هر نوع مداخله‌ و يا اشکالي در دوران افزايش تعداد ياخته‌ها (هيپرپلازيا) پديد آيد، جبران‌پذير نخواهد بود.
به اين ترتيب رشد و نمو جنين و نوزاد سالم با رژيم غذايي مادر در طول زندگي، به ويژه در دوران بارداري ارتباط مستقيم پيدا مي‌کند. در اين رابطه يافته‌ها و تحقيقات باليني و آزمايشگاهي متخصصان و محققان علوم تغذيه و ساير منابع معتبر مويد اين حقيقت است که سوء تغذيه و کمبود مواد مغذي لازم در رژيم غذايي يک مادر در دوران بارداري و تغذيه نامناسب و ناکافي بعدي کودکان سبب وقفه رشد جسمي و ذهني، اختلال مغزي، بينايي، عصبي، بيماري‌هاي قلب و عروق، ديابت نوع دوم، برخي از سرطان‌ها و ساير بيماري‌هاي واگيردار و برخي از معلوليت‌ها در سنين آينده کودکان مي‌شود و آنها را در برابر بيماري‌هاي عفوني مکرر مستعد مي‌سازد. همين منابع براي برداشتن کودک سالم و تندرست و رفع نگراني مادر از سلامت جسمي رواني و حفظ تناسب اندام و زيبايي توام با يک دوران مطلوب و موفقيت‌آميز بارداري و شيردهي، استفاده از يک رژيم غذايي مناسب و حاوي پروتيئن، کربوهيدرات، انواع ويتامين‌ها مانند ويتامين C، D گروه B کمپلکس، B12 و انواع مواد معدني همچون کلسيم، فسفر، منيزيم، روي، مس، آهن، سلنيوم و اسيدهاي چرب غيراشباع يا پيوند چندگانه (امگا3) و يا کمک غذاي ويژه‌اي که حاوي کليه مواد مغذي لازم آن هم يا مقادير معين و سفاش شده باشد را توصيه مي‌نمايند. در مقالات بعدي در مورد روش تغذيه سالم و اثر آن در رشد و تکامل جنين و کودک، توضيح بيشتر داده خواهد شد.
منبع: http://www.salamat.com
ae